SOSYAL İZOLASYON ŞEMASI
Sosyal İzolasyon Şeması Nedir?
Sosyal izolasyon şeması kişinin kendisini herhangi bir gruba veya topluluğa ait hissedememesi durumudur. Bu hissin temelde iki farklı sebebi vardır. İlki, kişinin temelde herkesten farklı olduğunu düşünmesidir. Bir ikici sebep ise kişinin diğerlerinden aşağılık olduğunu düşünmesi ve dalga geçileceği, dışlanacağı hakkındaki inancıdır. Bu iki sebep ayrı ayrı da birlikte de görülebilir. Sebep ne olursa olsun bu şemaya sahip kişiler kendilerini daima yalnız hissederler.
Sosyal İzolasyon Şeması Neden Ortaya Çıkar?
Sosyal izolasyon şemasının ortaya çıkmasında çocukluk ve özellikle ergenlik döneminde kişiyi yaşıtlarından veya çevresinden ayıran bir durumunun olması oldukça etkilidir. Bu durum aile yaşantısındaki bir farklılık (maddi durum, ırk, alkolik aile bireyi) olabilir. Bu yüzden kişi kendisini aşağılanmış, küçük düşürülmüş veya herkesten farklı hissedebilir. Aynı şekilde kendisiyle ilgili herhangi bir özelliğin farklılığı da (boy, kilo, kekemelik, fiziksel görünüşünde bir farklılık) kişiyi bu şekilde düşünmeye itebilir. Bu farklılık illa kişinin kendisini aşağılık gördüğü bir özellik olmayabilir, üstün hissettiği bir özelliğinin (zekâ, herhangi bir alana karşı yetenek) olması da bu şemanın ortaya çıkmasına yol açabilir.
Tüm bunlara ek olarak aşırı eleştirel ebeveynler, cinsel kimlik, çekingen mizaç gibi faktörler de bu şemanın gelişmesine neden olabilir.
Sosyal İzolasyon Şemasının Belirtileri Nelerdir?
Bu şemaya sahip kişiler geçmişlerinde küçük düşürülmüş, arkadaş gruplarından dışlanmış veya bu gruplardan tamamen kopuk kalmış olabilirler. Bu kişiler zamanla sosyal ortamlardan devamlı kaçmaya ve girse de ortamın içerisinde rahat etmemeye başlar. Çünkü o ortamda kişinin tek odağı kendisidir. Yine kendisini küçük düşürmemek, insanların ondan soğumasına sebep olmamak veya ortama uyum sağlayabilmek için her hareketine dikkat etmeye çalışır. Bunun
yarattığı kaygıdan kaçmak da yine sosyal izolasyonla mümkün olur. Ya da bu ortamlara karşı tamamen kayıtsız olmak da belirtilerden bir tanesidir. Etraf ne kadar kalabalık olursa olsun kişi yine de kendisini yalnız hisseder ancak yalnızlığa dışlanmışlık hissi değil daha çok ayrıklık, kopukluk hissi eşlik eder.
Bu şemaya sahip kişilerin genellikle bilgisayar oyunu oynamak, kitap okumak gibi yalnız yapabilecekleri hobileri olur. Uzmanlık alanları da sosyal olmayan alanlar üzerine olabilir. Aynı zamanda bu kişilerin baş ağrısı, kalp ve karın problemleri, uyku sorunu gibi yalnızlıkla ilişkili olan psikosomatik semptomlar hissetmeye yatkınlıkları vardır.
Sosyal İzolasyon Şeması ile Nasıl Baş Edilir?
Diğer bütün şemalarda da söylediğimiz gibi sosyal izolasyon şemasıyla başa çıkmanın da ilk adımı hatırlamaktır. Şemanın kökenine inip ilk nerede başladığını bulmak, o anı imgelemek ve o çocuğa şu anki yetişkin hal ile destek olmak önemlidir. Hangi durumlarda ve ortamlarda şemanın tetiklendiğini anlamak için bunların birer listesi yapılabilir. Değiştirilebilecek durumlar üzerinde pratikler yapılabilir, değiştirilemeyecek özellikleri kabullenmek için adım atılabilir. Sosyal ortamın içinde doğal ve kendiniz gibi olmak, bir konuşmayı başlatmak gibi hedefler koymak ve kendi kendinizi telkin etmek şemayla baş etme yolunda atacağınız çok önemli adımlardır. Sağlıklı ilişkiler kurabildiğiniz mutlu günler dileriz.